Τι πρέπει να κάνουν όσοι έχουν αυθαίρετες κατασκευές στην Παλιά Πόλη ή στο Σαμακώβ;

Του Τριαντάφυλλου Σφυρή, Πολιτικού Μηχανικού

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Στις 30.11.2011 λήγει η προθεσμία για τη δήλωση των αυθαιρέτων με το νέο νόμο 4014 που άρχισε να εφαρμόζεται από 21/9/2011. Για όσους δεν υποβάλλουν την δήλωση, οι συνέπειες βάσει του ίδίου νόμου προβλέπονται πολύ βαριές: α) επιβολή προστίμου ανέγερσης ίσο με το 30% της αντικειμενικής αξίας του αυθαιρέτου και προστίμου διατήρησης ίσο με το 5% της αντικειμενικής αξίας για κάθε χρόνο από τότε που έγινε το αυθαίρετο μέχρι τότε που θα διαπιστωθεί και β) απαγόρευση μεταβίβασής του ακινήτου (πώληση, δωρεά, γονική παροχή).

Και ενώ τα χρονικά περιθώρια είναι πάρα πολύ περιορισμένα, υπάρχουν τόσα κενά και ασάφειες στον νόμο, που αν δεν διευκρινιστούν έγκαιρα, πάρα πολλοί πολίτες δεν θα ξέρουν αν το αυθαίρετό μπορεί να υπαχθεί στις ρυθμίσεις του νόμου ή όχι. Μαζί με τη δήλωση πρέπει να καταθέσουν και το σχετικό παράβολο, το οποίο κυμαίνεται από 500 € μέχρι 6000 € ανάλογα με το μέγεθος του αυθαιρέτου, και το οποίο θα το χάσουν αν τελικά το αυθαίρετο δεν μπορεί να υπαχθεί στον νόμο. Αν πάλι περιμένουν μέχρι να διευκρινιστεί, υπάρχει κίνδυνος να χάσουν τις προθεσμίες. Τέτοιες περιπτώσεις είναι π.χ. τα αυθαίρετα που βρίσκονται κοντά σε ακτές στις οποίες δεν έχει καθοριστεί η γραμμή του αιγιαλού, κοντά σε ρέματα που δεν έχει γίνει ακόμη ο καθορισμός των ορίων τους, σε περιοχές που δεν έχει γίνει ο καθορισμός των ορίων της δασικής ή της αναδασωτέας έκτασης και σε διατηρητέους οικισμούς.

Ποια αυθαίρετα δε μπορούν να υπαχθούν στις ρυθμίσεις του νέου νόμου

Σύμφωνα με το νέο νόμο, δεν μπορούν να ενταχθούν στις ρυθμίσεις του τα αυθαίρετα που βρίσκονται «α) σε αρχαιολογικό χώρο, ιστορικό τόπο, ιστορικό διατηρητέο οικισμό και περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, εφόσον απαγορευόταν η δόμηση κατά το χρόνο εκτέλεσης της αυθαίρετης κατασκευής, β) σε παραδοσιακό οικισμό και σε οικιστικό σύνολο που έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο ή γ) αν η αυθαίρετη κατασκευή έγινε σε διατηρητέο κτίριο.» Δηλ. στις περιπτώσεις (β), και (γ) αποκλείεται η ένταξη του αυθαιρέτου στις ρυθμίσεις του νόμου ενώ στην περίπτωση (α) αποκλείεται μόνο αν απαγορευόταν η δόμηση στη περιοχή τη περίοδο που έγινε το αυθαίρετο. Συνεπώς το τι θα πρέπει να κάνουν οι κάτοχοι αυθαιρέτων σε κάποιο διατηρητέο οικισμό εξαρτάται από το πώς κηρύχθηκε ως διατηρητέος: ως ιστορικός τόπος, ως ιστορικός διατηρητέος οικισμός, ως παραδοσιακός οικισμός ή ως οικιστικό σύνολο που έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο;

Αν και στη συνείδηση του μέσου πολίτη όλές οι παραπάνω έννοιες σημαίνουν το ίδιο πράγμα, η λεπτή διάκριση που υπάρχει στη διατύπωσή τους, οδηγεί σε αντιδιαμετρικές αποφάσεις για το τι πρέπει να κάνει κάποιος: Να δηλώσει η να μη δηλώσει το αυθαίρετό του.

Τα αυθαίρετα της Παλιάς Πόλης και του Σαμακώβ

Λέγοντας «αυθαίρετο» δεν εννοούμε πάντα ένα κτίριο που έγινε χωρίς άδεια. Στην έννοια «αυθαίρετο», κατά την ισχύουσα νομοθεσία, εντάσσονται και όλες οι συνήθεις εργασίες επισκευών, οι οποίες σύμφωνα με την νομοθεσία για να εκτελεστούν απαιτείται η έκδοση οικοδομικής άδειας, διαφορετικά θεωρούνται αυθαίρετες. Τέτοιες εργασίες είναι π.χ.: επισκευές όψεων και εσωτερικών ή εξωτερικών επιχρισμάτων, επισκευή ή αντικατάσταση των κιγκλιδωμάτων (κάγκελα), αντικατάσταση κουφωμάτων, επισκευή στέγης, εσωτερικές διαρρυθμίσεις αλλά και τοποθέτηση κλιματιστικών και ηλιακών θερμοσιφώνων!

Αν οι παραπάνω εργασίες ή τυχόν προσθήκες ή επεκτάσεις έγιναν χωρίς άδεια αλλά σε κτίριο διατηρητέο, τότε σύμφωνα με το νέο νόμο δεν μπορούν να ενταχθούν στις ρυθμίσεις του και θα πρέπει να καθαιρεθούν ή να κατεδαφιστούν ώστε να αποκατασταθεί η προηγούμενη κατάσταση. Αυτό σε μερικές περιπτώσεις είναι τεχνικώς ανέφικτο: αν αντικαταστάθηκαν τα παλιά κεραμίδια ή τα κουφώματα πώς να ξανατοποθετηθούν τα παλιά; Αν όμως οι αυθαίρετες αυτές κατασκευές έγιναν σε μη διατηρητέο κτίριο ή στην αυλή διατηρητέου, όπως π.χ μια υπαίθρια ψησταριά (barbeque), τότε μπορούν να υπαχθούν στο νόμο μόνο στην περίπτωση που ο οικισμός είναι χαρακτηρισμένος ως «ιστορικός τόπος», «ιστορικός διατηρητέος οικισμός» ή «περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους» και όχι ως «παραδοσιακός οικισμός» ή «οικιστικό σύνολο που έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο». Άρα πρέπει να δούμε πως χαρακτηρίστηκε ο οικισμός όταν κηρύχθηκε διατηρητέος. Από εδώ όμως αρχίζει νέα περιπέτεια.

«Ιστορικός Τόπος» ή «Παραδοσιακός Οικισμός»;

Ενώ σε άλλους διατηρητέους οικισμούς ή περιοχές οι κηρύξεις τους αναφέρουν ρητά το όρο «ιστορικός τόπος» (π.χ. Καβάλα, Δράμα, Κομοτηνή) ή τον όρο «παραδοσιακός οικισμός» (π.χ. Καρυόφυτο Ξάνθης, Θεολόγος Θάσου), στη περίπτωση της παλιάς πόλης της Ξάνθης και του Σαμακώβ αλλά και σε μερικές άλλες πόλεις (π.χ. Βέροια, Καστοριά) αναγράφεται ο γενικός και αόριστος όρος «οικισμός χρήζων ειδικής Κρατικής Προστασίας» (ΦΕΚ 612/Β/1976, ΦΕΚ 661/Β/1976).

Τελικά είναι ή δεν είναι «ιστορικοί τόποι»; Μπορούν οι κάτοικοί τους να υποβάλουν δήλωση ή όχι;

Κατά την άποψη του γράφοντος είναι «ιστορικοί τόποι». Αυτό προκύπτει από τρία στοιχεία.

1ο: Οι κηρύξεις των «ιστορικών τόπων» γίνονται από το Υπουργείο Πολιτισμού ενώ οι κηρύξεις των «παραδοσιακών οικισμών» γίνονται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Η κήρυξη του οικισμού της Παλιάς Πόλης της Ξάνθης και του συνοικισμού Σαμακώβ έγινε από το Υπουργείο Πολιτισμού.

2ο: Οι κηρύξεις των «ιστορικών τόπων» γίνονται με βάση τις διατάξεις του Αρχαιολογικού Νόμου 1469/1950 ενώ των «παραδοσιακών οικισμών» με βάση τις διατάξεις του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού. Η κήρυξη του οικισμού της Παλιάς Πόλης και του Σαμακώβ έγινε με τον Αρχαιολογικό Νόμο 1469/1950.

3ο: 'Ολα αυτά τα χρόνια για κάθε οικοδομική εργασία στην Παλιά Πόλη και το Σαμακώβ απαιτούνταν η χρονοβόρα διαδικασία έγκρισής της από το Υπουργείο Πολιτισμού. Τέτοια δικαιοδοσία όμως δεν έχει το Υπουργείο Πολιτισμού στους «παραδοσιακούς οικισμούς» αλλά μόνο στους «ιστορικούς τόπους».

Είναι αναγκαίο να δοθεί επίσημη διευκρίνηση

Το θέμα αυτό θα πρέπει να ξεκαθαριστεί επίσημα με την έκδοση σχετικής απόφασης. Ωστόσο, η απόφαση αυτή δεν μπορεί να είναι άλλη από το ότι η παλιά Ξάνθη και το Σαμακώβ είναι «ιστορικοί τόποι». Διαφορετικά όλη η ταλαιπωρία που είχαν υποστεί τόσα χρόνια οι κάτοικοί του για να πάρουν την έγκριση για οικοδομικές εργασίες θα ήταν αυθαίρετη και παράλογη. Επειδή, όμως, η πολιτεία μας έχει συνηθίσει σε τέτοιες εκπλήξεις, καλό θα είναι να περιμένουν οι κάτοικοι της Παλιάς Πόλης και του Σαμακώβ πριν υποβάλουν δήλωση και πληρώσουν το παράβολο. Από ότι γνωρίζω ήδη η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, η οποία εδρεύει στην Ξάνθη, απέστειλε έγγραφο ερώτημα προς το Υπουργείο για να διευκρινίσει το θέμα.