Στην Ελλάδα έχουμε συνηθίσει τους Έλληνες πολιτικούς να βρίσκονται σε μόνιμο διαζύγιο με την αλήθεια. Την έχουν ανάγκη για προεκλογικές ρητορείες και εσωκομματικές ομιλίες όμως όταν κυβερνούν, τη θεωρούν τουλάχιστον ενοχλητική. Το διαπιστώνουμε κατ΄ κόρον όταν πρόκειται για τα κονδύλια της ΕΕ, όπου το κάθε κόμμα θεωρεί ότι είναι δικά του αγνοώντας πολλάκις την προέλευσή τους από την ΕΕ. Πόσο μάλλον όταν μιλάμε για έργα υποδομών όπου η σφραγίδα των Ελλήνων Μηχανικών στην εκτέλεσή τους απαξιώνεται πλήρως.
Τρανό παράδειγμα τα πρόσφατα εγκαίνια των μεγάλων οδικών αξόνων πρωτοσταντούντος του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στα Τέμπη στο πλαίσιο της επίσκεψης της Επιτρόπου Περιφερειακής Ανάπτυξης κας Corinas Cretu (Koρίνας Κρέτσου) στη χώρα μας και στον αυτοκινητόδρομο Κορίνθου-Πατρών.
Θα περίμενε κανείς, και κυρίως οι παρευρισκόμενοι Έλληνες και μη αξιωματούχοι της ΕΕ, ότι, σε αυτές τις εκδηλώσεις θα κυριαρχήσουν η σεμνότητα, ο πολιτικός πολιτισμός αλλά και η εκτενής αναφορά στη συμβολή της ΕΕ που τα χρηματοδότησε σχεδόν εξ' ολοκλήρου. Αντ' αυτού χορτάσαμε μικροψυχία και λαϊκισμό σε συνδυασμό με την μετατροπή των εγκαινίων των δύο μεγάλων αναπτυξιακών έργων (ειδικά στα Τέμπη) σε ένα κιτς πανηγύρι.
Θα μου πει κάποιος ότι, όταν έχεις καταβολές ΠΑΣΟΚ που μεγαλουργούσε σε τέτοια γεγονότα και προσπαθείς να κάνεις ένα κακόγουστο κόπυ πάστε (copy paste) όπως το προφέρει ο Αν. Υπουργός Υγείας κ. Α. Πολλάκης, και καθημερινά πρέπει να δικαιολογήσεις την πολιτική μεταγραφή σου, το αποτέλεσμα είναι σχεδόν προδιαγεγραμμένο.
Με αφορμή λοιπόν την εορτή του μήνα της κορδέλας, θέλω να επισημάνω στον Πρωθυπουργό κ. Α. Τσίπρα και στον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών κ. Χ. Σπίρτζη, καθώς και στους προηγούμενούς τους, τα κάτωθι :
- Η κατασκευή των μεγάλων οδικών αξόνων οφείλεται κατ' αποκλειστικότητα στην αναπτυξιακή βοήθεια της ΕΕ όπως μεταφράζεται από το 1985 ως ΜΟΠ, ΚΠΣ και σήμερα ΕΣΠΑ. 180 δις ευρώ έχουμε λάβει ως χώρα. Ας μη το ξεχνάμε, όπως και το γεγονός ότι η «κακή» Ευρώπη μας αύξησε το ποσοστό συγχρηματοδότησης στο 100% (ήδη από το 2013 είχε εγκριθεί η αύξησή της σε 85% και κατόπιν σε 90%) και όχι οι αερολογίες για περήφανες διαπραγματεύσεις που έχουμε ακούσει. Αρκεί κάποιος να ανατρέξει στις δηλώσεις του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ζ.Κ. Γιουνγκέρ πριν το δημοψήφισμα, καθώς και στις αποφάσεις της Επιτροπής μετά από αυτό. Συνεπώς η πλήρης απουσία ή η πλημμελής αναγνώριση του καθοριστικού ρόλου της ΕΕ η οποία συγχρηματοδότησε στο μεγαλύτερο ποσοστό τα έργα στις ομιλίες των κυβερνώντων είναι τουλάχιστον ανεπίτρεπτη. Ευτυχώς που υπάρχουν και οι απαιτούμενες από τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς πινακίδες που να μας το υπενθυμίζουν.
Μπορεί να υπήρξε μία αναφορά στο πρόσωπο της Επιτρόπου κας Κρέτσου όμως αυτό δεν αρκεί. Λάθος εκ παραδρομής ή μικροψυχία; Πάντως η ίδια η Επίτροπος φρόντισε να διδάξει με τις δηλώσεις της στους νυν αλλά και προηγούμενους κυβερνώντες τον τρόπο με τον οποίο ένας ευρωπαίος πολιτικός πρέπει να αναγνωρίζει τις επιτυχίες (απορρόφηση ΕΣΠΑ), τη διαχρονικότητα των έργων (αναφορά σε όλους που είχαν συμμετοχή στο έργο) και την συμβολή της ΕΕ στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας μας. - Πέρα από την ιδιότητα του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Υποδομών, αμφότεροι οι κ.κ. Τσίπρας και Σπίρζης είναι μηχανικοί (ο δε κ. Σπίτρτζης πρόεδρος του ΤΕΕ μέχρι την υπουργοποίησή του), όπως και ο αρμόδιος Υπουργός για το ΕΣΠΑ κ. Α. Χαρίτσης. Με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι, στις ομιλίες τους δεν έχουν αφιερώσει ούτε μία λέξη για τους Έλληνες Μηχανικούς και την αξία τους προκειμένου να ολοκληρωθούν τα μεγάλα οδικά έργα, με το πιστόλι στον κρόταφο λόγω των καθυστερήσεων, σε χρόνο ρεκόρ όπως οι ίδιοι τόνισαν, από την ημέρα επανεκκίνησής τους. Μία γενικόλογη αναφορά στις κατασκευαστικές εταιρείες απαξιώνει το ρόλο των μηχανικών που συνεχίζουν να αποτελούν το θεμέλιο λίθο της ανάπτυξης στη χώρα μας. Μπορεί η οικοδομική δραστηριότητα να βρίσκεται στο ναδίρ, το brain drain των μηχανικών να αυξάνει διαρκώς, όμως οι δεξιότητες και η ποιότητα των Ελλήνων Μηχανικών είναι αδιαμφισβήτητα διεθνώς αναγνωρισμένη. Προφανώς αυτά δεν αποτελούν ικανά στοιχεία για τον Υπουργό Υποδομών να προωθήσει μία ουσιαστική πολιτική ενίσχυσης του κλάδου. Εκτός αν το πρόβλημα ήταν ότι, οι εταιρείες που κατασκεύασαν τα συγκεκριμένα έργα δεν ανήκουν στους αρεστούς της πολιτικής ηγεσίας.
- Η Ελλάδα από το 1981 είναι πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τότε ΕΟΚ, την εποχή δηλαδή που ο νυν υπουργός υποδομών αγωνιζόταν υπό τις ιαχές του ''Εξω από την ΕΟΚ'' ανεξάρτητα της μετέπειτα πολιτικής του μετάλλαξης όπως και των τότε συντρόφων του. Συνεπώς τα έργα που γίνονται δεν είναι μόνο λεφτά των Ελλήνων Πολιτών αλλά και όλων των Ευρωπαίων Πολιτών που κατοικούν στις χώρες που χρηματοδοτούν στο μεγαλύτερο ποσοστό τον προϋπολογισμό της ΕΕ (Γερμανία, Ολλανδία, Γαλλία, κ.λ.π.) για να γίνουν τα συγκεκριμένα έργα. Για αυτό και λέγονται συγχρηματοδοτούμενα. Κατανοώ το λαϊκισμό του εκάστοτε υπουργού και πρωθυπουργού να ευχαριστεί αποκλειστικά τους Έλληνες πολίτες όμως η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια. Τα έργα είναι ευρωπαϊκά και όχι αποκλειστικώς εθνικά.
- Όσοι γνωρίζουν τα ζητήματα των αναπτυξιακών πακέτων της ΕΕ και της πολιτικής συνοχής έχουν βαρεθεί να ακούν κάθε φορά τον εκάστοτε υπουργό των εγκαινίων να θεωρεί τους προηγούμενους ανίκανους και υπεύθυνους για αδιαφανείς διαδικασίες (ακόμη και αυτούς που το σχεδίασαν και επέμειναν για την κατασκευή τους!) και ότι αυτός και η κυβέρνησή του είναι οι μεσσίες της ολοκλήρωσής τους. Πόσο μάλλον όταν αυτοί ψήφιζαν εναντίον της κατασκευής τους! Θα συμφωνούσα επίσης αν υπήρχε μία σοβαρή κριτική στην καθυστέρηση που τα έργα δεν ολοκληρώθηκαν στην ώρα τους και τις επιπτώσεις που αυτή έχει στο κόστος κατασκευής τους και στην τσέπη του ευρωπαίου Έλληνα πολίτη, όσο και στην οικονομία γενικότερα. Όμως ούτε αυτό γίνεται.
- Με βάση του κανονισμούς της ΕΕ στις 31/3/2017 όλα τα έργα του ΕΣΠΑ 2007-2013 συμπεριλαμβανομένων και των οδικών αξόνων που εγκαινιάστηκαν έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί πλήρως. Τις αναφορές στους χρόνους ρεκόρ θα πρέπει να τις δούμε υπό το πρίσμα και των πραγματικών αιτιών καθυστέρησής τους. Αρκεί βέβαια να μην έχουμε άλλα ζητήματα με τους ελέγχους για τις διαδικασίες τους από τις αρμόδιες υπηρεσίες της ΕΕ στο αμέσως προσεχές διάστημα και τα λεφτά που δώσαμε επιστραφούν μέχρι κεραίας, ή σε μεγάλο ποσοστό. Το έχουμε ζήσει στο παρελθόν αλλά και πρόσφατα, καθώς φρόντισαν να μας το υπενθυμίσουν η Επιτροπή Ανταγωνισμού και ο αρμόδιος Επίτροπος Γεωργίας για τις αγροτικές ενισχύσεις (3δις. ευρώ χρέος!).
- Άφησα τελευταίο το θέμα με τα ''βαφτίσια'' και την ονοματοδοσία των υποδομών. Ακόμη και σε αυτό το ζήτημα οι πολιτικοί μας φροντίζουν να δείχνουν την ανωριμότητά τους. Θυμάμαι ότι, επί ΠΑΣΟΚ υπήρχε μία μανία τα πολιτιστικά κέντρα να φέρουν το όνομα «Μελίνα Μερκούρη» και τα Νοσοκομεία «Γεώργιος Γεννηματάς». Όταν ξεκίνησε το μετρό Θεσ/νίκης στους μετροπόντικες δώσαμε τα ονόματα Κωστίκας και Γιωρίκας προς τιμή του Κώστα Καραμανλή και του Γιώργου Σουφλιά. Είναι μία λογική με την οποία έντονα διαφωνώ. Όμως η νέα αντίληψη της κυβέρνησης να δίνουμε ονόματα σε σήραγγες και δρόμους με ταξική λογική και εμφυλιοπολεμική διάθεση σε άτομα που δεν έχουν καμία σχέση με την ουσία αλλά και την ανάπτυξη των υποδομών (με εξαίρεση το όνομα του Παύλου Μυλωνά) αλλά μόνο με τις ιδεολογικές μας καταβολές είναι πράγματι μία νέα κ(ε)νοτομία.
Φανταστείτε τι έχει να γίνει όταν επιτέλους έρθει η ώρα των εγκαινίων του Μετρό Θεσσαλονίκης. Προτείνω να είναι επίσημη αργία για την πόλη η συγκεκριμένη μέρα. Πόσους άραγε θα ευχαριστήσει ο αρμόδιος Υπουργός; Θα δοθούν ονόματα σε κάθε σταθμό; Νικήτα εσείς του ΣΥΡΙΖΑ. Ζέρβα εμείς η απάντηση της ΝΔ. Στο συντριβάνι με την επικρατούσα μέχρι σήμερα πρακτική προτείνω να πούμε τη στάση ''Κούβελας', στη Βενιζέλου ''Συμβούλιο Επικρατείας/ΚΑΣ'' και πάει λέγοντας. Είναι αυτό ευρωπαϊκή προοπτική;
Αναφέρω τα προηγούμενα διότι όπως στα Τέμπη, έτσι και στη Θεσσαλονίκη, δεν πάμε πίσω. Η κίνηση της Επιτρόπου Κρέτσου να πιάσει αγκαζέ τον Περιφερειάρχη κ. Α. Τζιτζικώστα και το Δήμαρχο Θεσσαλονίκης κ. Ι. Μπουτάρη για το έργο της νέας παραλίας, κατόπιν επαρκούς ενημέρωσής της για τις αψιμαχίες τους, ήταν δεικτική του τρόπου με τον οποίο σε αυτή την πόλη πρέπει να πορευόμαστε. Όμως η πλήρης απουσία και αναφορά στους συναδέλφους μελετητές και κατασκευαστές της παραλίας είναι τουλάχιστον μικρόψυχη από πλευράς Δημάρχου, όπως και πολλά άλλα. Είναι δύσκολο να συνηθίσεις να υπερασπίζεσαι ένα έργο που στη συνείδηση των πολιτών της Θεσσαλονίκης φέρει τη σφραγίδα των πολιτικών σου αντιπάλων, όταν μάλιστα δεν έχει να δείξεις κάτι απτό σε αντίστοιχο έργο υποδομής. Όμως η αλήθεια όσο πικρή και αν είναι πρέπει να λέγεται και όχι μόνο να εκλέγεται.
Η εκμετάλλευση και οικειοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων από τους εκάστοτε κυβερνώντες και άρχοντες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τις ανάγκες προώθησης της προπαγάνδας τους αποτελεί διαχρονικά ένα από τα μεγαλύτερα «επιτεύγματα» ανωριμότητας του πολιτικού μας συστήματος και πιστοποιεί τη θεσμική κρίση που ταλανίζει τη χώρα μας.
Κάθε Σεπτέμβριο στα εγκαίνια τα ΔΕΘ αξιοποιούμε τα διαφημιστικά κονδύλια της ΕΕ για δράσεις επικοινωνίας του ΕΣΠΑ για την επιχειρηματικότητα και για περίπτερα πληροφόρησης σε ομάδες πολιτών με πενιχρά αποτελέσματα και λίγο πριν τις εκλογές με διαφημιστικά σπότ προβάλλουμε τα έργα υποδομής και τη συμβολή της ΕΕ. Πέρσι στην 81η ΔΕΘ τοποθετήθηκε βαγόνι του μετρό με το σλόγκαν ''το μετρό έρχεται'' όπου ανέβαιναν οι Θεσσαλονικείς για να συνηθίσουν από τώρα πως θα μετακινούνται στην πόλη το 2020!. Προτείνω φέτος να φτιάξουμε τον εικονικό σταθμό Βενιζέλου μαζί με τα αρχαία για να ξέρουμε πως θα είναι, αν και είναι αμφίβολο εάν θα ολοκληρωθεί το 2020. Μακάρι να κατασκευαστεί εντός χρονοδιαγράμματος.
Σε κάθε περίπτωση οφείλω να τονίσω σε όλους ότι, τα έργα υποδομής ποτέ δεν έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος και στην ανατροπή του πολιτικού σκηνικού. Ούτε οι διαφημιστικές εκστρατείες που έκαναν για πρώτη φορά την εμφάνισή τους για τα έργα με τη συμβολή της ΕΕ το 1993, ούτε οι πολυδιαφημιζόμενες μακέτες Λαλιώτη το 2000, ούτε τα ολυμπιακά έργα το 2004, ούτε η κατασκευαστική άνοιξη της Θεσσαλονίκης το διάστημα 2004-2009 επί Κώστα Καραμανλή στη Θεσσαλονίκη στάθηκαν ικανά να δώσουν την εξουσία ή την πρωτιά στις ευρωεκλογές στις κυβερνήσεις της εποχής εκείνης.
Ίσως για αυτό το λόγο την περίοδο των τωρινών εγκαινίων αλλά και σε κάθε εκλογική αναμέτρηση στην ελληνική τηλεόραση προβάλλεται η διδακτική για όλους μας ελληνική ταινία ''Υπάρχει και φιλότιμο'' με το θρυλικό Λάμπρο Κωνσταντάρα στο ρόλο του Μαυρογιαλούρου.
Το σίγουρο όμως είναι ένα. Η ανάπτυξη στη χώρα μας έχει το αποτύπωμα των Ελλήνων μηχανικών, οι οποίοι συνεχίζουν να πρωτοπορούν σε ένα ιδιαίτερα οξυμένο υφεσιακό περιβάλλον. Ακόμη και στο νέο παραγωγικό μοντέλο της οικονομίας μας που έχει ως αιχμή την εξωστρεφή, καινοτόμο και ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα οι δεξιότητες των Ελλήνων Μηχανικών είναι αυτές που θα κρίνουν τη βιωσιμότητα του μοντέλου. Γιατί τα έργα των μηχανικών είναι για τους πολίτες και όχι για την εκλογική πελατεία των κομμάτων. Ας μην τους απαξιώνουμε λοιπόν.
*Ο Ιωάννης Κ. Τσιτσόπουλος είναι Διπλωματούχος Αγρονόμος -Τοπογράφος Μηχανικός με μεταπτυχιακές σπουδές στη διαχείριση υδατικών πόρων, στη διοίκηση επιχειρήσεις και στο Management. Δραστηριοποιείται επί μία εικοσαετία ως Program Manager έργων επιχειρηματικότητας και καινοτομίας, καθώς και έργων ανάπτυξης που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Την περίοδο 2014-2016 διατέλεσε μέλος της Μ.Ε. Ανταγωνιστικότητας -Καινοτομίας του ΤΕΕ/ΤΚΜ.
